Rào cản nào đang “kìm chân” doanh nghiệp tư nhân Hà Tĩnh?

9 tháng năm 2025, toàn tỉnh có 587 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh (tăng 13% so với cùng kỳ năm 2024) và 219 doanh nghiệp tự nguyện giải thể (tăng 36% so với cùng kỳ).

Hà Tĩnh hiện có hơn 13.000 doanh nghiệp và đơn vị trực thuộc nhưng chỉ khoảng 10.562 đơn vị đang hoạt động thực sự trong nền kinh tế. Đáng chú ý, một bộ phận không nhỏ trong số này hoạt động còn thiếu hiệu quả. Thực tế đó cho thấy, thành lập doanh nghiệp không khó, nhưng để vận hành ổn định, phát triển thực chất, hiệu quả và bền vững lại là "bài toán nan giải".

Công ty TNHH Dịch vụ Bảo An HT kỳ vọng hình thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ gạo hữu cơ trên ruộng rươi ở Hà Tĩnh nhưng không thành (ảnh minh họa).

Câu chuyện của Công ty TNHH Dịch vụ Bảo An HT (xã Đức Quang) là minh chứng rõ nét cho những khó khăn của nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ ở Hà Tĩnh hiện nay.

Thành lập năm 2018 với kỳ vọng hình thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ gạo hữu cơ trên ruộng rươi, doanh nghiệp từng đặt mục tiêu đưa gạo hữu cơ Hà Tĩnh trở thành sản phẩm hàng hóa chủ lực. Tuy nhiên, kết quả lại không như mong đợi.

Mang hình thức doanh nghiệp nhưng Công ty TNHH Dịch vụ Bảo An HT vẫn vận hành “theo lối mòn” hộ gia đình, vốn điều lệ chỉ 500 triệu đồng, nhân lực chủ yếu là người cao tuổi ở nông thôn, thiếu chiến lược sản xuất – kinh doanh và không xây dựng được chuỗi liên kết. Sản phẩm không có đầu ra ổn định, nguồn thu bấp bênh, kinh phí không đủ bù đắp khiến doanh nghiệp buộc phải “rút lui khỏi cuộc chơi”.

Tương tự, Công ty TNHH Bê tông nhựa nóng Hà Tĩnh (xã Phù Việt) cũng sớm phá sản chỉ sau thời gian ngắn hoạt động. Ông Lê Ngọc Khoa - từng là chủ doanh nghiệp này cho hay: "Đơn vị được thành lập năm 2023 với mục tiêu cung cấp bê tông nhựa nóng, bê tông thương phẩm cho thị trường trong và ngoài tỉnh. Tuy nhiên, nguồn lực có hạn, không đủ đầu tư công nghệ sản xuất tiên tiến, không đủ năng lực để tiếp cận chính sách đất đai, thiếu mặt bằng sản xuất… khiến chúng tôi không thể trụ vững".

Không chỉ doanh nghiệp sản xuất hay dịch vụ, nhiều doanh nghiệp xây lắp tại Hà Tĩnh cũng lần lượt "dừng cuộc chơi" vì thiếu năng lực cạnh tranh.

Bà N.T.H (xã Cẩm Xuyên) – từng là chủ doanh nghiệp xây lắp cho biết: Ngành xây dựng cần vốn lớn, trong khi vốn đăng ký của đơn vị chỉ 2 tỷ đồng, tài sản thế chấp hạn chế nên gần như không thể vay ngân hàng. Thiếu vốn, không đáp ứng được yêu cầu tài chính của đối tác, hợp đồng ít dần, hoạt động không đủ chi phí vận hành và trả lương, doanh nghiệp buộc phải dừng lại.

Qua phân tích từ ngành chuyên môn, những khó khăn của doanh nghiệp tư nhân Hà Tĩnh cũng tương đồng với nhiều địa phương khác trên cả nước. Theo đó, các rào cản chính mà khối doanh nghiệp tư nhân ở Hà Tĩnh đang phải đối mặt bao gồm: thiếu vốn và khó tiếp cận tín dụng bởi đa phần là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, tài sản thế chấp hạn chế trong khi yêu cầu từ ngân hàng lại cao; thị trường tiêu thụ sản phẩm hạn hẹp bởi thiếu mạng lưới phân phối, phụ thuộc vào đầu ra truyền thống. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về quỹ đất, mặt bằng sản xuất phục vụ đầu tư sản xuất - kinh doanh; khó khăn khi tham gia chuỗi liên kết, chuỗi giá trị do hoạt động rời rạc, thiếu sự hợp tác...

Nhìn chung, những khó khăn mà doanh nghiệp tư nhân đối mặt chủ yếu xuất phát từ năng lực nội tại của doanh nghiệp. Hầu hết những doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, giải thể thời gian qua đều có quy mô nhỏ; nguồn lực mỏng; năng lực quản trị doanh nghiệp còn hạn chế; thiếu chiến lược kinh doanh dài hạn, phụ thuộc vào kinh nghiệm cá nhân hơn là hệ thống quản lý chuyên nghiệp...

Bên cạnh đó, yếu tố khách quan cũng tạo áp lực lớn đối với doanh nghiệp tư nhân. Thời gian qua, kinh tế thế giới phục hồi chậm, lạm phát gia tăng, chính sách tiền tệ thắt chặt, dịch bệnh, biến đổi khí hậu làm đứt gãy chuỗi cung ứng, đẩy chi phí đầu vào tăng cao. Trong khi giá bán bị “neo” bởi cạnh tranh thị trường, nhiều doanh nghiệp lâm vào thế khó chồng khó. Hơn nữa, một số quy định còn chồng chéo cũng là nguyên nhân khiến doanh nghiệp mất cơ hội tiếp cận các chính sách hỗ trợ...

Ông Nguyễn Tiến Trình – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh cho rằng: "Để khối doanh nghiệp tư nhân hoạt động thực chất, hiệu quả, đóng góp tích cực vào nền kinh tế cần sự thay đổi về tư duy và hành động của chính doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp phải nỗ lực đổi mới, chủ động thích ứng linh hoạt với nền kinh tế thị trường, huy động hiệu quả các nguồn lực đầu tư sản xuất - kinh doanh, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, tận dụng các cơ hội để nâng tầm hoạt động ở nội địa và quốc tế.

Ngoài nỗ lực của nội tại doanh nghiệp, cần sự đồng hành quyết liệt hơn nữa từ các cấp, ngành trong việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động, tránh chồng chéo trong các quy định. Đồng hành cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn tín dụng, hưởng chính sách về đất đai, thuế, khoa học công nghệ…, tạo lực đẩy cho doanh nghiệp phát triển".

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, ông Nguyễn Đức Thắng - Phó Giám đốc Sở Tài chính cho biết: Trong thời gian tới, đơn vị tiếp tục tập trung vào việc rà soát, tham mưu cấp có thẩm quyền nghiên cứu đơn giản hóa thủ tục hành chính; tích cực tham mưu nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh thông qua các giải pháp cải thiện chất lượng điều hành. Sở Tài chính đang tích cực phối hợp với các sở, ngành để lồng ghép nội dung phát triển kinh tế tư nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh cũng như bố trí nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp. Mục tiêu là không chỉ tạo điều kiện để doanh nghiệp thành lập dễ dàng mà còn hỗ trợ để doanh nghiệp phát triển bền vững, tạo ra giá trị dài hạn cho cộng đồng.

Để khu vực tư nhân Hà Tĩnh phát triển bền vững, không chỉ cần một môi trường kinh doanh thông thoáng, mà còn đòi hỏi chính doanh nghiệp phải đổi mới mạnh mẽ. Khi nội lực và ngoại lực cùng cộng hưởng, khu vực kinh tế tư nhân mới có thể trở thành động lực thực sự cho tăng trưởng của tỉnh.