Điện đàm được nối lại giữa các nhà đàm phán thương mại cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã khiến Nhà Trắng hoãn thuế quan đối với một số mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc từ ngày 1/9 đến ngày 15/12 và loại bỏ hoàn toàn các mặt hàng khác khỏi danh sách.

Các nhà phê bình sẽ nói rằng Tổng thống Trump đã lơ là khi đang ngây ngất với chỉ số chứng khoán và cuộc thảo luận về đợt suy thoái tiềm tàng có thể hủy diệt triển vọng tái tranh cử của ông.

Điều này có thể đúng. Tuy nhiên, phần lớn mục tiêu của cuộc chiến thương mại đã được hoàn thành. Đó có thể gọi là chiến thắng.

Trong bài bình luận trên The Hill, cây bút Liz Peek ca ngợi thành tựu trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung do Tổng thống Trump khơi mào, chỉ trích những hành vi của Trung Quốc và bày tỏ quan điểm cho rằng thế giới đang hưởng lợi từ cuộc đối đầu này.

Sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu

Mặc dù giới tinh hoa tiếp tục phản đối lập trường diều hâu của ông Trump chống lại gian lận của Trung Quốc nhưng cuộc đối đầu đã làm lộ nhiều điểm yếu của Bắc Kinh. 

Kết quả là một cuộc nổi dậy ủng hộ dân chủ táo bạo ở Hong Kong, sự sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu trước đây phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc và có lẽ quan trọng nhất là truyền thông tỏ ra tích cực hơn trong việc nói lên sự thật. Đó là những thành tựu quan trọng.

Tổng thống Donald Trump nói chuyện với báo chí trước khi lên trực thăng Marine One ở Vườn Nam của Nhà Trắng ở Washington, DC., ngày 9/8. Ảnh: Getty.

Bắt đầu với sự thay đổi của truyền thông: Một bài báo gần đây trên Financial Times cho biết một nhóm tin tặc Trung Quốc đã "thực hiện các hoạt động gián điệp chính trị cho Bắc Kinh trong khi đồng thời tấn công các doanh nghiệp vì lợi ích tài chính cá nhân".

Theo Financial Times, một nhóm an ninh mạng của Mỹ có tên Fireye, đã xác định nhóm tin tặc được tài trợ hào phóng ở Trung Quốc đang theo dõi nhiều ngành công nghiệp và cá nhân kể từ năm 2014 theo lệnh của chính phủ trong khi thực hiện các cuộc xâm nhập mạng vì lợi nhuận được nhà nước dung túng và bỏ qua.

Được gọi là Advanced Persistent Threat 41, nhóm gián điệp đã hoạt động ở 14 quốc gia, bao gồm Mỹ, và các ngành công nghiệp quan trọng đối với sự thành công của kế hoạch kinh tế 5 năm của Bắc Kinh như viễn thông, AI và chất bán dẫn.

Theo The Hill, sự phản kháng của Nhà Trắng đối với việc chuyển giao công nghệ cưỡng ép của Trung Quốc, gián điệp diện rộng và các hoạt động thương mại không công bằng không chỉ khuyến khích báo chí đưa tin mà còn thúc đẩy phản ứng của người Mỹ đối với sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Họ cũng đòi hỏi sự trung thực hơn từ các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ, những tổ chức đã bảo vệ Bắc Kinh trong nhiều thập kỷ, sợ rằng chỉ trích các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc sẽ loại họ khỏi thị trường rộng lớn phát triển nhanh nhất thế giới và nguồn lao động giá rẻ khổng lồ.

Trung Quốc chịu áp lực, toàn thế giới hưởng lợi

Không chỉ các công ty Mỹ, cả thế giới nhắm mắt làm ngơ trước những hành vi xấu của Bắc Kinh, tin rằng quy mô lớn và sự chuyển đổi nhanh chóng thành một xã hội công nghiệp mở của Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích to lớn cho mọi quốc gia.

Đó là tiền đề để mời Trung Quốc tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới năm 2001. Các quốc gia thành viên theo đuổi nền kinh tế thị trường hy vọng Bắc Kinh sẽ hành xử tốt. Thực tế chứng minh đó là hy vọng sai lầm.

Trong bối cảnh thuế quan đánh vào hàng nhập khẩu của Trung Quốc, các công ty Mỹ và châu Âu đang sắp xếp lại nguồn cung ứng của họ. Đây là thời điểm thích hợp. Phụ thuộc vào một quốc gia coi thường luật lệ là điều sai lầm. 

Phó Thủ tướng Trung Quốc (phải) giơ tay khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin (giữa) trò chuyện với Đại diện Thương mại Robert Lighthizer trước khi tiến hành cuộc họp ở Nhà khách Quốc gia Điếu Ngư Đài tại Bắc Kinh.-Ảnh: AP.

Trên thực tế, các công ty đã bắt đầu chuyển hướng kinh doanh sang các nước khác bên ngoài Trung Quốc. 

Theo Quality Control & Supply Chain Audits, một công ty giám sát việc tuân thủ chuỗi cung ứng, nhu cầu kiểm tra và kiểm toán của họ ở Trung Quốc gần đây từ các công ty có trụ sở tại Mỹ đã giảm 13% trong nửa đầu năm 2019 so với năm trước.

Trích dẫn cuộc khảo sát giữa năm, công ty cũng lưu ý rằng hơn 2/3 doanh nghiệp ở Mỹ và Liên minh châu Âu đã bắt đầu tìm nguồn cung ứng từ các quốc gia mới trong năm nay hoặc có kế hoạch thực hiện điều này trong tương lai gần.

Điều đó báo hiệu một bước ngoặt lớn.

Trong khi đó, các cuộc biểu tình ở Hong Kong có thể làm suy yếu đáng kể vị trí của khu vực này với tư cách là trung tâm tài chính hàng đầu châu Á, qua đó làm suy yếu thêm nền kinh tế Bắc Kinh.

Hong Kong đóng vai trò quan trọng trong việc đưa vốn vào và ra khỏi Trung Quốc đại lục và xây dựng các thị trường tài chính của đất nước. Khoảng 58% dòng tiền chảy vào Trung Quốc đi qua khu vực bán tự trị này.

Nếu các nhà đầu tư nhận thấy Hong Kong bất ổn, khả năng thu hút đầu tư nước ngoài của Trung Quốc, được coi là trụ cột chính trong kế hoạch 5 năm của Bắc Kinh, cũng sẽ bị đe dọa. Không những vậy, những người Trung Quốc giàu có từng xem Hong Kong là nơi trú ẩn an toàn đã chuyển tài sản đi nơi khác.

Mỹ và các nước phát triển khác sẽ không được hưởng lợi từ các vấn đề của Trung Quốc trừ khi tăng trưởng chậm lại và sự thoái vốn gây áp lực buộc Bắc Kinh sửa đổi hành vi của mình.

Liệu ông Tập Cận Bình sẽ chọn thỏa hiệp với Nhà Trắng của ông Trump và với những người biểu tình ở Hong Kong hay không vẫn còn chưa rõ ràng.

Tuy nhiên, hiện tại, có thể thấy rằng Bắc Kinh đang chịu áp lực hơn bao giờ hết từ trận chiến thương mại của Tổng thống Trump.